Na hajduckim cmentarzu przy ul. Granicznej znajduje się wojenny grób zbiorowy więźniów miejscowego podobozu „Bismarckhütte” KL Auschwitz. W roku 1960 ustawiono tam pomnik nagrobny, projektu Ksawerego Dunikowskiego.

Po latach, podczas modernizacji monumentu, na jego płycie umieszczono nazwiska chorzowian zamordowanych w KL Auschwitz. Odsłonięto je 27 stycznia 2008 roku. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich, inicjator przedsięwzięcia, podjęło się tego zadania ze świadomością, że lista, chociaż została sporządzona w oparciu o dostępne dokumenty, może być niekompletna.

W efekcie działań organizacji, której prezesował wówczas Grzegorz Rosengarten, do 159 pierwotnie ustalonych nazwisk dodano po roku sześć kolejnych, a wkrótce potem jeszcze trzy. Upamiętniono wtedy m.in. Józefa Rasska.

Pomnik na cmentarzu w Chorzowie Batorym. Fotografia z zasobów IPN.

Urodzony w 1881 roku w Łabędach Józef Rassek był pracownikiem plebiscytowym, uczestnikiem trzech powstań śląskich. Według relacji jego prawnuka, Rafała Jurowskiego, dużą część swej młodości spędził na terenie obejmującym dzisiejszy Chorzów Batory. Tu mieszkali i zmarli jego rodzice, a on sam w 1903 roku ożenił się z Franciszką Wawrzyńczyk, z którą doczekał się sześciorga dzieci. Rok wcześniej w Królewskiej Hucie zaangażował się w ideę powołania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

W okresie plebiscytowym mieszkał w Knurowie. Prowadził tam objazdowy teatr „Wesołość”, a następnie kabaret „Czarny Kot” stworzony na wzór warszawskiego teatrzyku o tej samej nazwie. Za jego więc sprawą po raz pierwszy na Śląsk dotarła nazwa słynnego paryskiego kabaretu artystycznego „Le Chat Noir” założonego w 1881 roku, po którym „Czarne Koty” pojawiały się w całej Europie…

Józef Rassek fotografia opublikowana na łamach „Trubadura Warszawy” 11 września 1926 roku.

Ze swoimi teatrami Józef Rassek objechał cały teren plebiscytowy. Po plebiscycie stanął na czele Górnośląskiego Teatru Ludowego, który powstał z połączenia czterech scen amatorskich („Wesołość”, „Gwiazda”, „Czarny Kot”, „Fredro”) i składał się z 35 aktorów oraz własnej orkiestry.

– Był doskonałym humorystą, obdarzonym niezwykłą werwą – pisał na łamach miesięcznika „Młodzież Śląska” redaktor Zygmunt Gryń.

W Poznaniu Józef Rassek przez pewien czas był kierownikiem artystycznym znanego miejscowego kabaretu „Pawie Pióro” w cukierni „Ziemiańska”. Znany był także bywalcom bydgoskiej kawiarni „Europa”. Występował m.in. pod pseudonimem Kocynder Śląski. Do grona jego przyjaciół należeli Wojciech Korfanty oraz Stanisław Ligoń, z którym współpracował w rozgłośni Radia Katowice. 

28 listopada 1940 roku wraz z dziewięcioma innymi osobami Józef Rassek, w niewyjaśnionych okolicznościach został zaaresztowany w Katowicach oraz przewieziony do obozu KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer obozowy 6660. Ostatni list do córki wysłał 9 sierpnia 1942 roku. 10 dni później już nie żył. Jako oficjalną przyczynę jego śmierci podano tyfus plamisty.

Fotografia obozowa Józefa Rasska  ze zbiorów Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.

Autor

Krzysztof Knas

redaktor naczelny magazynu "Chorzów Miasto Kultury". naczelny@cmyk.media.pl

Używamy ciasteczek w celu dostosowania zawartości stron internetowych Serwisu do preferencji Użytkownika oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych, a także tworzenia statystyk, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób Użytkownicy Serwisu korzystają ze stron internetowych. View more
Akceptuj
Skip to content